Diabeto-Med

Dieta

Styczeń 2022

 

Podstawową sprawą w skutecznym leczeniu cukrzycy typu 2 jest zmiana stylu życia w kierunku prozdrowotnym - diety z tzw. niskim indeksem glikemicznym (o  ustalonej na wizycie kaloryczności) oraz aktywność fizyczna. Pamiętajmy, że właściwe odżywianie stanowi podstawę leczenia cukrzycy. Na naszą dietę składają się trzy rodzaje produktów: białka, tłuszcze i węglowodany. Największy i bezpośredni wpływ na poziom glukozy we krwi mają węglowodany, w mniejszym stopniu białka i tłuszcze.

Indeks Glikemiczny (IG) dotyczy tylko produktów zawierających węglowodany. Produkty szczególnie bogate w węglowodany to:

produkty mączne-zboża, pieczywo, makaron, naleśniki, pierogi, kluski, pyzy, kopytka,

produkty mleczne,

owoce i soki owocowe,

rośliny strączkowe: groszek zielony, fasola, bób i ziemniaki

słodycze.

 

Co to jest ten Indeks Glikemiczny (IG) ?

IG to klasyfikacja produktów żywnościowych na podstawie ich bezpośredniego wpływu na poziom glukozy we krwi. Dotyczy to tylko produktów zawierających węglowodany. Podzielono je na 3 grupy:

1. Produkty o wysokim indeksie glikemicznym (IG > 75) są szybko trawione i wchłaniane, powodują gwałtowny wzrost poziomu glukozy we krwi.

2. Produkty o średnim indeksie glikemicznym (IG 51 - 75)powodują mniej gwałtowny wzrost poziomu glukozy we krwi.

3. Produkty o niskim indeksie glikemicznym (IG < 50) są wolniej trawione i wchłaniane, powodują łagodny wzrost poziomu glukozy we krwi. Są to węglowodany złożone, które żeby zostały strawione muszą przejść w formę węglowodanów prostych. Efektem dłuższego trawienia i powolnego wchłaniania glukozy jest dłuższe uczucie sytości, co niewątpliwie wpływa na zmniejszenie ilości spożywanej żywności i zapobiega przejadaniu się.

 

Jakie czynniki wpływają na IG?

Zawartość błonnika pokarmowego w produkcie, im więcej błonnika tym IG niższy. Dlatego też najlepiej wybierać produkty z pełnego ziarna, m.in. razowe pieczywo.

Zawartość tłuszczu w produkcie, im więcej tłuszczu tym IG niższy. Należy jednak pamiętać, że dieta powinna być niskotłuszczowa, a zatem niezależnie od IG powinny być spożywane w ograniczonych ilościach.

Zawartość substancji antyodżywczych np. fitynianów, tanin występujących m.in. w nasionach roślin strączkowych, zmniejsza wartość IG.

Stopień dojrzałości owoców, np. banan dojrzały ma wyższy indeks glikemiczny (IG - 52) niż banan niedojrzały (IG - 30)

Proces kulinarny (obróbka termiczna) tj. gotowanie, pieczenie podnoszą IG produktów, im dłużej trwa ten proces - tym bardziej rośnie IG, węglowodany uwalniane są łatwiej. I tak polecane warzywa ze względu na niski IG, po ugotowaniu mają wyższy IG, głównie mam tu na uwadze gotowaną marchew i gotowanego buraka i selera, których ilość w diecie należy wyraźnie ograniczyć.

Obróbka mechaniczna – też powoduje że IG produktów rośnie , są łatwiej wchłaniane jak np. puree ziemniaczane zamiast ziemniaków w całości tj. prosto z wody.

 

Pamiętajmy zatem, które produkty zawierają węglowodany i jedzmy te, które mają najniższy IG i zawierają dużo błonnika :

 

Produkty mączne –  pieczywo i produkty zbożowe.

Wybierajmy:

chleb pełnoziarnisty, żytni, graham, razowy, pieczywo chrupkie żytnie.

Kasze gruboziarniste (gryczaną ,pęczak), sypkie a nie rozgotowane

Ryż brązowy ,dziki ,jeśli biały to Basmati lub Paraboild, sypki a nie rozgotowany

Makaron z mąki razowej lub pszenicy twardej (semolina durum) - gotowany na al dente tj. na pół twardo.

Płatki zbożowe (owsiane, jęczmienne), otręby.

Jedzmy rzadziej:

Pieczywo z mąki pszennej, chrupkie pszenne i kukurydziane, kasze drobnoziarniste (kukurydziana manna, także jaglana, choć bardzo zdrowa)

Płatki pszenne, ryżowe, ryż biały, makaron z mąki pszennej, macę, wafle ryżowe.

Produkty mączne: np. pierogi, naleśniki, krokiety (chyba że wszystkie te potrawy są z mąki pełnoziarnistej). Spożywaj je zawsze z dużą ilością surówki, która zwalnia tempo wchłaniania glukozy do krwi.

Unikajmy:

Pieczywa zawierającego: miód, karmel, słód, jęczmienny, ciast biszkoptowych, kruchych, francuskich, ucieranych, drożdżowych, ciepłego pieczywa pszennego (tosty, zapiekanki, bułeczki na ciepło), chipsów.

 

Produkty mleczne:

Mleko słodkie może mieć istotny wpływ na wzrost cukru we krwi, zawiera laktozę tj. cukier mleczny, dlatego też jeśli zauważysz, że po spożyciu mleka masz wyraźnie wyższy cukier to zamień mleko na produkty z fermentacji mlecznej (zawierają mniej laktozy), na jogurt naturalny (ten z owocami jest niewskazany), kefir, maślankę. Jeśli wyraźnie podnoszą Ci poziom cukru we krwi ogranicz ich spożywanie jedz je poza porą ranną, kiedy jest największe zapotrzebowanie na insulinę. Unikaj zup mlecznych, mleko słodkie wraz z węglowodanami w postaci makaronu, ryżu i kaszy to prawdziwa bomba węglowodanowa, podobnie jak musli z owocami suszonymi czy świeżymi zalewane mlekiem. Na poziom cukru we krwi mogą też mieć wpływ produkty nabiałowe, weź to pod uwagę w planowaniu swoich posiłków, jeśli ser biały podnosi Ci cukier, zmniejsz ilość pieczywa do posiłku

 

Owoce:

Spożywaj z dużym umiarem ok. 200-300 g dziennie, najlepiej rozdziel je na 2 porcje w ciągu dnia. Nie jedz ich samych, ale jako deser do głównych posiłków lub po zjedzeniu choć jednej kromki chleba czy wypiciu jogurtu. Owoce powinno się jeść do południa, NIGDY przed snem, bo mogą w ten sposób wpływać na poziom cukru rano. Weź pod uwagę zawartość cukru w owocach jak i ich indeks glikemiczny. Pamiętaj największy wpływ na Twój cukier będzie miało spożycie: dojrzałego banana, winogron, śliwek, owoców z puszki (zawierają najwięcej fruktozy i glukozy). Pamiętaj lepszy owoc niż sok owocowy - o którym się mówi że jest bez cukru - co oznacza że nie dodano do niego dodatkowo cukru, natomiast posiada w sobie cukier naturalny. Sok powoduje szybszy wzrost glukozy we krwi.

 

Warzywa:

Większość warzyw można jeść w dowolnej ilości, mam tu na myśli takie warzywa jak: brokuły, kalafior, boćwina, kapusta pekińska, kapusta kiszona, ogórek świeży, ogórek kiszony, papryka żółta, zielona, pomidor ,por, rzodkiewka, sałata, szparagi , cebula, szpinak, cukinia, cykoria ,grzyby świeże.

Niektóre z warzyw zawierają duże ilości skrobi, dlatego należy je dokładnie liczyć w posiłkach. Do nich należą: ziemniaki, groszek zielony, fasola, bób, kukurydza.

W stanie surowym warzywa mają najmniejszy indeks glikemiczny, często poniżej 30.

Niektóre z warzyw po ugotowaniu mają wyższy IG i te należy wyraźnie ograniczyć , należy do nich marchewka, seler i burak gotowany.

Ogólnie jarzyny gotowane dobrze jest spożywać razem z surówką wówczas IG ulega zmniejszeniu.

 

Skrobia oporna:

Czym jest i dlaczego jest tak ważna w diecie nie tylko diabetyka, ale i osoby redukującej swoją masę ciała.

 

Tym terminem określa się skrobię oraz produkty pochodzące z jej rozkładu, które nie są trawione i wchłaniane  w układzie pokarmowym człowieka.

Właśnie ze względu na swoją oporność na enzymy trawienne skrobia oporna jest zaliczana do kategorii nierozpuszczalnego błonnika pokarmowego.

Nie może ona być wchłonięta i w nienaruszonej postaci przechodzi do jelita grubego gdzie jest rozkładana.

Jeden z rodzajów tej skrobi jest to tzw. skrobia retrogradowana, która powstaje przy przetwarzaniu żywności, na przykład występuje w ugotowanych i ochłodzonych (po włożeniu na 24 godziny do lodówki) ziemniakach, makaronie, ryżu czy kaszy.

Działanie skrobi opornej jest podobne do błonnika pokarmowego: powoduje zwiększenie objętości kału, ustabilizowanie poziomu cukru i insuliny, obniżenie PH okrężnicy, zmniejszenie poziomu trójglicerydów we krwi. Ma ona korzystne działanie dla naszego przewodu pokarmowego.

Produkty bogate w skrobie oporną powinny być wybierane przez osoby stosujące dietę niskokaloryczną i mające rozpoznaną  cukrzycę.

​

Produkty zawierające tłuszcz:

Tłuszcz jest składnikiem diety potrzebnym naszemu organizmowi. Jednak nadmierne jego ilości sprzyjają tyciu i zwiększają ryzyko chorób przewlekłych. Osobom z nadwagą i otyłością zaleca się ograniczenie tłuszczów w diecie, zwłaszcza tłuszczów  pochodzenia zwierzęcego.

Jeśli masz wysoki cholesterol we krwi wybieraj:

Wędliny chude, wędliny drobiowe, polędwicę wieprzową, filet drobiowy, mięso chude najlepiej pieczone w rękawie lub gotowane, ser twarogowy chudy lub półtłusty, pasty z sera z dodatkiem np. warzyw, szynki, ryb w tym wędzonych, ziół.

Jedz znacznie rzadziej:

Tłuste sery twarogowe, żółte, topione, pasztety, konserwy rybne, kabanosy, mięso wieprzowe np. od szynki, schab.

Unikaj:

Tłustych wędlin, salcesonu, mielonek, boczku, baleronu, konserw wieprzowych, tłustych parówek, kaszanki. Tłustej wieprzowiny (karczku, golonki), kaczki, gotowanych mięs mielonych, podrobów drobiowych.

Do smarowania pieczywa stosuj margaryny miękkie lub masło w małej ilości, gdy wysoki cholesterol używaj margaryny zawierające sterole roślinne : Benecol , Flora Proactive.

Używaj oliwy z oliwek i oleju rzepakowego do smażenia i na surowo (kupuj w ciemnych szklanych butelkach).

 

Zupy

Spożywaj zupy gotowane na wywarach warzywnych lub odtłuszczonych bulionach. Zamiast śmietany do kwaśnych zup dodaj jogurt naturalny lub kefir. Dodatki do zup, np. makaron, ryż, ziemniaki, gotuj osobno. Nie używaj zasmażek, zawiesin z mąki  i tłustej śmietany.

 

Napoje

Wypijaj dziennie do 2 litrów płynów.

Wybieraj:

Najlepiej wodę niegazowaną, która najlepiej uzupełni brakujące płyny w Twoim organizmie . Nic tak dobrze nie nawodni Twojego organizmu jak naturalna woda bez żadnych dodatków, pij wodę bez dodatku cukru.

Herbaty owocowe, ziołowe,

soki z warzyw niskowęglowodanowych np. pomidorowy (jeśli nie masz wysokiego poziomu potasu we krwi).

Unikaj:

słodkich napojów gazowanych i niegazowanych,

soków z kartonów, również tych niedosładzanych sztucznie, bo już same owoce zawierają w sobie cukier,

syropów owocowych.

Pij rzadziej:

Soki wyciskane ze świeżych owoców, są zdrowe ale podnoszą cukier we krwi.

Ogranicz picie alkoholu. Jeśli bardzo chcesz się napić alkoholu, pij go w trakcie posiłku. Dopuszcza się 20 g czystego spirytusu na dobę, co odpowiada 0,33 litra piwa lub 200 g białego wina lub 150 g czerwonego wina, bądź 50 g 40% wódki.

Najlepiej oducz się od słodzenia napojów i potraw. Cukry proste:  glukoza (zawarta w słodyczach), fruktoza (zawarta w owocach), sacharoza, cukier buraczany i trzcinowy (cukier z cukierniczki), laktoza (cukier mleczny), MAJĄ ISTOTNY WŁYW NA WZROST CUKRU WE KRWI.

Słodziki. Jeżeli musisz słodzić; zamiast cukrów prostych używaj słodzików, choć ogólnie ja osobiście ich nie zalecam swoim pacjentom.

Słodycze dla diabetyków. Pamiętaj , że nie można ich spożywać bezkarnie w nieograniczonej ilości. Są bardzo kaloryczne i zawierają dużo tłuszczu. Słodycze słodzone fruktozą maja wpływ na wzrost cukru we krwi.

 

Ogólne zasady zdrowego odżywiania się.

Jedz tyle posiłków, ile ustalimy na wizycie, zasada im częściej, a mniej ilościowo tym lepiej. Niektóre schematy leczenia insuliną krótkodziałającą analogową (Humalog, NovoRapid, Apidra) i mieszankami analogowymi (Humalog Mix 25 lub 50, NovoMix 30 czy 50) wymagają zmniejszenia ilości posiłków do trzech na dobę. Jeżeli często się zdarza, że po posiłku masz zbyt wysoki cukier we krwi, zastanów się, co możesz zrobić, aby tego uniknąć. Korekta w jadłospisie? Przy wysokich wartościach glukozy po posiłku przenieść  pewną ilość węglowodanów na inny posiłek, np.: w jadłospisie na śniadanie masz zjeść 3 kromki - zjedz 2, a 1 kromkę przełóż na drugie śniadanie lub inny posiłek.

 

W razie silnego głodu, gdy nie możesz doczekać się następnego posiłku, możesz zjeść warzywa niskowęglowodanowe, takie jak pomidor, sałata, ogórek i.t.p.

Staraj się spożywać posiłki o stałych porach.

Potrawy sporządzaj metodą:

• gotowania w wodzie, na parze

• duszenia z małą ilością tłuszczu

• pieczenia bez tłuszczu w rękawie lub w folii do grillowania.

Unikaj potraw smażonych i w panierce (podnoszą kaloryczność i ilość obecnych a niezdrowych kwasów tłuszczowych trans). Wysoki cukier po tłustych posiłkach występuje z opóźnieniem i utrzymuje się przez wiele godzin.

Wypijaj dziennie do 2 litrów płynów.

Ważne jest, żebyś sam sprawdził, jaki produkt podnosi Ci poziom cukru. Np. jeżeli po zjedzeniu banana masz wyższy poziom cukru, to zamień go na inny owoc lub zmniejsz ilość innego węglowodanu w posiłku.

Dieta to zdrowy sposób odżywiania, ważne jest, co i ile zjadasz.

Jeśli chcesz mieć lepsze wyniki, bardziej stabilne poziomy  cukru we krwi  kup sobie wagę elektroniczną i zanim nauczysz się oceniać zawartość węglowodanów w posiłku na „oko” waż je.

Jeżeli chcesz wydłużyć czas leczenia tabletkami lub obniżyć dawkę insuliny, utrzymać prawidłowa masę ciała lub schudnąć-odżywiaj się zdrowo, zredukuj ilość spożywanych kalorii.  

 

Porady dietetyczne

Zachęcam do korzystania z bezpłatnych porad dietetycznych on-line w Narodowym Centrum Edukacji Żywieniowej.

​

Leczenie zaburzeń lipidowych

Infolinia diabetologiczna SANOFI - czynna:

poniedziałek - piątek  w godz. 9:00 - 17:00

tel: 22 266 81 60 (całkowity koszt połączenia: 0,35 zł +VAT)

tel: 801 102 222 (koszt połączenia wg stawek operatorów)

​

Kalkulatory zdrowotne: 

 

• BMI i zapotrzebowanie kaloryczne

​

​

 

Opracowane na podstawie materiałów szkoleniowych firm: Life Scan - Johnson&Johnson, Roche Diabets Care, Lilly, Novo Nordisk, Sanofil-Aventis